ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΓΧΟΣ;
Το άγχος συνιστά ένα κοινό υποκειμενικό βίωμα το οποίο συναντάται συχνά στην καθημερινή ζωή.
Όλοι βιώνουν κάποιο βαθμό άγχους, αποτελεί μια φυσιολογική αντίδραση στην πίεση και ως εκ τούτου ενδέχεται να είναι ευεργετικό σε ορισμένες καταστάσεις. Μπορεί να βοηθήσει να προετοιμαστείτε ή να δώσετε προσοχή. Για παράδειγμα, το να έχετε άγχος πριν από μια συνέντευξη για δουλειά πιθανότατα θα σας παρακινήσει να προετοιμαστείτε πιο διεξοδικά.
Ωστόσο, το άγχος μπορεί να είναι προβληματικό όταν είναι δυσανάλογο με την κατάσταση.
Η μέθοδος CBT μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής και άλλων πιο ειδικών διαταραχών παρακάτω.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Οι αγχώδεις διαταραχές, διαφέρουν από τις φυσιολογικές αντιδράσεις νευρικότητας ή άγχους.
Πιο συγκεκριμένα, συνιστούν ένα σύνολο διαταραχών που μοιράζονται ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά όπως την αίσθηση απειλής ή την πρόβλεψη μιας μελλοντικής καταστροφής (καταστροφολογία) ενώ συνοδεύονται συχνά από σωματικές αντιδράσεις και συμπεριφορές αποφυγής. Το άγχος, η ανησυχία ή τα σωματικά αυτά συμπτώματα προκαλούν σημαντική δυσφορία και επηρεάζουν την λειτουργικότητα του ατόμου σε προσωπικό, κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο.
Οι αγχώδεις διαταραχές, κατ’ επέκταση, μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους να αποφύγουν καταστάσεις που προκαλούν ή επιδεινώνουν τα συμπτώματά τους. Οι επιδόσεις στη δουλειά, η σχολικές υποχρεώσεις και οι προσωπικές σχέσεις είναι κάποιοι από τους τομείς της ζωής που μπορεί να επηρεαστούν.
Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή
Τα κύρια χαρακτηριστικά της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής είναι η υπερβολική και επίμονη ανησυχία που παρεμβαίνει στις καθημερινές δραστηριότητες.
Αυτή η συνεχής ανησυχία και ένταση είναι πιθανό να συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα, όπως αίσθημα άγχους ή κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης, ευερεθιστότητα, μυϊκή ένταση ή προβλήματα ύπνου.
Συχνά οι ανησυχίες επικεντρώνονται σε καθημερινά πράγματα, όπως εργασιακές ευθύνες, οικογενειακή υγεία ή μικρά ζητήματα, όπως δουλειές, επισκευές αυτοκινήτων ή ραντεβού.
Άγχος Υγείας
Το άγχος για την υγεία χαρακτηρίζεται από ανησυχία σχετικά με την ύπαρξη ή την ανάπτυξη μιας σοβαρής ασθένειας παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν συμπτώματα ή υπάρχουν μόνο ήπια σωματικά συμπτώματα.
Ως απάντηση στις ανησυχίες για την υγεία, οι άνθρωποι ελέγχουν υπερβολικά τα συμπτώματά τους, προσπαθούν να αποφύγουν να εμφανίσουν συμπτώματα ή κάνουν υπερβολικά ιατρικά ραντεβού.
Κοινωνική Αγχώδης Διαταραχή
Η κοινωνική αγχώδης διαταραχή χαρακτηρίζεται από φόβο για κοινωνικές καταστάσεις. Ο φόβος ή το άγχος είναι δυσανάλογο με το πραγματικό επίπεδο απειλής και η κατάσταση είτε αποφεύγεται εντελώς είτε αντιμετωπίζεται με έντονο φόβο ή άγχος. Συνηθισμένα παραδείγματα είναι ο ακραίος φόβος της δημόσιας ομιλίας, της συνάντησης νέων ανθρώπων ή του φαγητού/ποτού στο κοινό.
Ειδικές φοβίες
Ειδική φοβία είναι ο υπερβολικός και επίμονος φόβος για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, κατάσταση ή δραστηριότητα που γενικά δεν είναι επιβλαβές. Οι ασθενείς γνωρίζουν ότι ο φόβος τους είναι υπερβολικός, αλλά δεν μπορούν να τον ξεπεράσουν. Αυτοί οι φόβοι προκαλούν τόσο μεγάλη ταλαιπωρία, που μερικοί άνθρωποι φτάνουν στα άκρα για να αποφύγουν αυτό που φοβούνται.
Διαταραχή πανικού/
Κρίσεις πανικού
Το βασικό σύμπτωμα της διαταραχής πανικού είναι οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού, ένας συνδυασμός σωματικής και ψυχολογικής δυσφορίας που εμφανίζεται ως ξαφνική έξαρση των αισθήσεων.
Οι κρίσεις πανικού χαρακτηρίζονται από φαινομενικά μη πυροδοτημένο, απροσδόκητο άγχος. Κατά τη διάρκεια μιας τέτοιας κατάστασης, πολλά από τα παρακάτω συμπτώματα εμφανίζονται σε συνδυασμό:
-
Αίσθημα παλμών, χτύπημα της καρδιάς ή γρήγορος καρδιακός ρυθμός
-
Ιδρώτας
-
Τρέμουλο ή σπασμοί
-
Αίσθημα δύσπνοιας ή αίσθημα πνιγμού
-
Πόνος στο στήθος
-
Αίσθημα ζάλης, ελαφριάς κεφαλής ή λιποθυμίας
-
Αίσθημα πνιγμού
-
Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
-
Ρίγη ή εξάψεις
-
Ναυτία ή κοιλιακοί πόνοι
-
Αίσθημα αποστασιοποίησης από την πραγματικότητα
-
Φόβος για απώλεια ελέγχου
-
Φόβος θανάτου
Επειδή τα συμπτώματα είναι τόσο σοβαρά, πολλοί άνθρωποι που βιώνουν κρίση πανικού είναι πιθανό να πιστεύουν ότι βιώνουν καρδιακή προσβολή ή άλλη απειλητική για τη ζωή ασθένεια. Ορισμένοι μάλιστα σπεύδουν στα επείγοντα περιστατικά του νοσοκομείου.
Η μέση ηλικία έναρξης της διαταραχής πανικού είναι 20-24 έτη. Οι κρίσεις πανικού μπορεί να εμφανιστούν από κοινού με άλλες ψυχικές δυσκολίες όπως κατάθλιψη ή διαταραχή μετατραυματικού στρες.
Αγοραφοβία
Αγοραφοβία είναι ο φόβος μήπως βρεθεί το άτομο σε καταστάσεις όπου η απόδραση μπορεί να είναι δύσκολη ή ενοχλητική ή η βοήθεια να μην είναι διαθέσιμη σε περίπτωση συμπτωμάτων πανικού. Ο φόβος είναι δυσανάλογος με την πραγματική κατάσταση και διαρκεί γενικά έξι μήνες ή περισσότερο και προκαλεί προβλήματα στην καθημερινή λειτουργικότητα. Ένα άτομο με αγοραφοβία βιώνει αυτόν τον φόβο σε δύο ή περισσότερες από τις ακόλουθες καταστάσεις:
-
Όταν χρησιμοποιεί τα μέσα μαζικής μεταφοράς
-
Όταν βρίσκεται σε ανοιχτούς χώρους
-
Όταν βρίσκεται σε κλειστούς χώρους
-
Όταν βρίσκεται σε στάση, στην ουρά ή σε πλήθος
-
Όταν βρίσκεται μόνο του έξω από το σπίτι
Το άτομο αποφεύγει ενεργά την κατάσταση, απαιτεί έναν σύντροφο ή αντέχει με έντονο φόβο ή άγχος. Η αγοραφοβία χωρίς θεραπεία μπορεί να γίνει τόσο σοβαρή που ένα άτομο δύναται να μην μπορεί να φύγει από το σπίτι. Ένα άτομο μπορεί να διαγνωστεί με αγοραφοβία μόνο εάν ο φόβος είναι έντονα ενοχλητικός ή εάν επηρεάζει σημαντικά τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
Τα αίτια των διαταραχών άγχους είναι προς το παρόν άγνωστα, αλλά πιθανότατα περιλαμβάνουν έναν συνδυασμό παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων γενετικών, περιβαλλοντικών, ψυχολογικών και αναπτυξιακών παραγόντων. Οι διαταραχές άγχους μπορεί να εμφανιστούν σε οικογένειες, υποδηλώνοντας ότι ένας συνδυασμός γονιδίων και περιβαλλοντικών παραγόντων επικινδυνότητας μπορεί να συμβάλει στην εκδήλωση του άγχους.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Οι αγχώδεις διαταραχές είναι οι πιο συχνές ψυχικές δυσκολίες και επηρεάζουν σχεδόν το 30% των ενηλίκων κάποια στιγμή στη ζωή τους. Οι αγχώδεις διαταραχές ωστόσο είναι θεραπεύσιμες και μια σειρά αποτελεσματικών θεραπειών είναι διαθέσιμες. Το πρώτο βήμα είναι να επισκεφθείτε το γιατρό σας για να βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχει σωματικό πρόβλημα που προκαλεί τα συμπτώματα. Εάν διαγνωστεί μια διαταραχή άγχους, ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας μπορεί να συνεργαστεί μαζί σας για να βρει την καλύτερη θεραπεία. Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι με αγχώδεις διαταραχές δεν ζητούν βοήθεια. Δεν συνειδητοποιούν ότι έχουν μια ασθένεια για την οποία υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες. Αν και κάθε αγχώδης διαταραχή έχει μοναδικά χαρακτηριστικά, οι περισσότεροι θεραπευόμενοι ανταποκρίνονται καλά στη ψυχοθεραπεία ή «θεραπεία ομιλίας». Η θεραπεία γνωσιακής συμπεριφοριστικής προσέγγισης (CBT), ένας τύπος θεραπείας ομιλίας, μπορεί να βοηθήσει ένα άτομο να μάθει έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης, αντίδρασης και συμπεριφοράς για να αισθανθεί λιγότερο άγχος.