.png)
Έχετε γνωρίσει ένα άτομο που προσπαθεί να σας πείσει πως το μαύρο είναι άσπρο, το πάνω είναι κάτω, και το σωστό είναι λάθος; Αυτό το άτομο έχει ένα σημαντικό συμφέρον να φτάσετε να βλέπετε τον κόσμο όπως αυτός. Μπορεί να χρησιμοποιήσει διάφορες στρατηγικές και τακτικές. Μπορεί να καλοπιάσει, να μειώσει ή να αμφισβητήσει τη νοημοσύνη και τη λογική σας. Μπορεί να επικαλεστεί "γεγονότα" ή γνώσεις που μόνο αυτός κατέχει. Εν ολίγοις, προσπαθεί με κάθε τρόπο να σας εισάγει στη Γυάλα της Χειραγώγησης, σε μια πραγματικότητα που κατασκευάζεται για τις δικές του ανάγκες, επιθυμίες ή σκοπούς.
Η διαφορά μεταξύ επιρροής και χειραγώγησης
Η χειραγώγηση είναι μια συγκεκριμένη μορφή επιρροής. Όλες οι μορφές χειραγώγησης είναι επιρροή, αλλά δεν είναι όλες οι μορφές επιρροής χειραγώγηση. Το πρόβληµα ήταν πάντα να τραβήξουµε τη γραµµή ανάµεσα στο τι είναι αποδεκτή ή κατάλληλη χρήση της επιρροής και τι είναι χειραγώγηση. Η εύλογη επιρροή μπορεί να περιλαμβάνει την προσπάθεια να πειστεί ένα άτομο ότι πρόκειται να κάνει κάτι που δεν είναι προς το συμφέρον του. Ένα άτομο που έχει απεξαρτηθεί αλλά σκέφτεται να κάνει ξανά χρήση μπορεί να είναι κάποιος που προσπαθούμε να επηρεάσουμε ώστε να λάβει μια διαφορετική απόφαση. Οι γονείς μπορεί να προσπαθήσουν να επηρεάσουν τα παιδιά τους να κάνουν καλύτερες επιλογές όσον αφορά τη μελέτη, την επιμελή εργασία ή τη διασκέδαση. Αυτές οι δύο περιπτώσεις καλοπροαίρετης ή εύλογης επιρροής έχουν ως κοινό γνώμονα τη δέσμευση να κάνουμε αυτό που είναι προς το συμφέρον του άλλου.
Η χειραγώγηση, από την άλλη πλευρά, τείνει να έχει το συμφέρον του χειραγωγού στο επίκεντρο, αν και αυτό μπορεί να είναι πολύ καλά συγκαλυμμένο. Στην περιορισμένη της μορφή, η χειραγώγηση υποσκάπτει τη βεβαιότητα ενός ατόμου για ένα συγκεκριμένο θέμα. Για παράδειγμα, ένας μακροχρόνιος υπάλληλος μιας εταιρείας μπορεί να απορρίπτει τις προτάσεις που προσφέρει ένας νέος υπάλληλος, αναφερόμενος σε αυτόν ως πολύ νέο ή άπειρο. Ισχύει και το αντίστροφο- ένας νεότερος υπάλληλος μπορεί εύκολα να υποτιμήσει την εμπειρία των παλαιότερων υπαλλήλων. Σε περίπτωση που ο χειραγωγούμενος έχει έστω και ένα ψήγμα αμφιβολίας, τα σχόλια αυτά θα του επιβληθούν εύκολα.
Με την περιορισμένη χειραγώγηση, η αμφιβολία που καλλιεργείται επιμελώς, αρχίζει να υπονομεύει την εξουσία και το κύρος ενός ατόμου. Ενώ πριν μπορεί να ενεργούσε με αυτοπεποίθηση, τώρα διστάζει. Μπορεί να γίνει λιγότερο πρόθυμο να δράσει από το φόβο μήπως κάνει λάθος και αποδείξει το δίκιο των άλλων. Αναρωτιέται για τον εαυτό του και αρχίζει να πιστεύει ότι ο άλλος έχει καλύτερη ή ορθότερη άποψη γι' αυτόν.
Η Γυάλα της Χειραγώγησης
Η πιο σοβαρή μορφή χειραγώγησης είναι καθολική σε έκταση. Η καθολική χειραγώγηση περιλαμβάνει όλες τις δυναμικές της περιορισμένης χειραγώγησης, αλλά με εκθετικά αυξημένη εμβέλεια. Κάθε πτυχή της ύπαρξης ενός ατόμου αμφισβητείται και αναδιαμορφώνεται προς όφελος κάποιου άλλου. Η καθολική χειραγώγηση σπέρνει την αυτοαμφισβήτηση για όλες τις πτυχές της ζωής ενός ατόμου. Το άτομο που χειραγωγείται σε συνολικό επίπεδο δεν εμπιστεύεται πλέον τον εαυτό του -την εμπειρία του, τις γνώσεις του, τις προτιμήσεις του κ.λπ.- αλλά βασίζεται στον χειραγωγό. Η καθολική χειραγώγηση δημιουργεί τη Γυάλα της Χειραγώγησης. Σε αυτήν, η πραγματικότητα ενός ατόμου κατασκευάζεται για τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τους σκοπούς κάποιου άλλου.
Ένα άτομο που επιδιώκει την καθολική χειραγώγηση χρησιμοποιεί ως όπλο τα συναισθήματα, ιδίως την εμπιστοσύνη και την αφοσίωση. Τα καλά και θετικά συναισθήματα μεταστρέφονται- η αφοσίωση γίνεται υπακοή και η εμπιστοσύνη γίνεται εκμετάλλευση. Τα αρνητικά συναισθήματα, όπως η ενοχή, η αμηχανία, η λύπη και η ντροπή λειτουργούν ως μοχλοί χειραγώγησης. Η ταπεινοφροσύνη και ο σκεπτικισμός ενός θύματος μπορεί να μετατραπούν σε διάχυτη αμφιβολία για τα πάντα και για οτιδήποτε.
Η Γυάλα της Χειραγώγησης μπορεί να δημιουργηθεί από ένα άτομο σε βάρος ενός άλλου, όπως συμβαίνει συχνά στην παιδική κακοποίηση και στις κακοποιητικές σχέσεις των ενηλίκων. Μια προϋπάρχουσα ανισότητα δύναμης μπορεί να αποτελέσει την ευκαιρία για καθολική χειραγώγηση. Οι νεαροί αθλητές και οι προπονητές, οι μαθητές και οι καθηγητές, τα αφεντικά και οι υφιστάμενοι αποτελούν άνισες σχέσεις σε σύγκριση με την ηλικία, τις γνώσεις, την εμπειρία και τη θεσμική εξουσία. Τα άτομα μέσα στους θεσμούς μπορούν επίσης να δημιουργήσουν μια Γυάλα Χειραγώγησης, ιδίως με ευάλωτα άτομα ή περιθωριοποιημένες και ανίσχυρες ομάδες. Η καθολική χειραγώγηση λειτουργεί με την πιο σκληρή και μοχθηρή αποτελεσματικότητά της όταν οι χειραγωγούμενοι όχι μόνο αποδέχονται αυτή τη μεταχείριση, αλλά την εκλαμβάνουν ως μια μορφή αγάπης.
Στη Γυάλα της Χειραγώγησης , αυτές οι δυναμικές γίνονται δεύτερη φύση τόσο για τον χειραγωγό όσο και για τον χειραγωγούμενο. Η χειραγώγηση γίνεται τόσο συχνή, κοινή και συνηθισμένη που θεωρείται φυσιολογική, φυσική και αναπόφευκτη παρά επίπλαστη. Οι χειραγωγοί μπορεί να πιστεύουν ότι είναι δικαιωματικά αιτιολογημένες οι πράξεις τους. Οι χειραγωγούμενοι υφίστανται οδυνηρές απώλειες. Χάνουν (αν είχαν καν την ευκαιρία να αναπτύξουν) τα ζωτικής σημασίας αξιακά αγαθά της αυτονομίας (αυτοκυριαρχίας), του σεβασμού, της αυτοεκτίμησης, της αξιοπρέπειας και της αυτοπεποίθησης. Οι συνολικά χειραγωγούμενοι άνθρωποι δεν αντιμετωπίζονται ως ολοκληρωμένα ανθρώπινα όντα με τα δικά τους σχέδια, στόχους και προσδοκίες. Αντιθέτως, αντιμετωπίζονται ως μέσα για τους σκοπούς άλλων ανθρώπων. Όπως εξηγεί ο φιλόσοφος Immanuel Kant, η χρησιμοποίηση ενός ατόμου με αυτούς τους όρους αποτυγχάνει να αναγνωρίσει και να σεβαστεί την ανθρωπιά ενός ατόμου- κάθε άτομο αξίζει αυτόν τον σεβασμό.
ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ
Όλες οι μορφές χειραγώγησης είναι επιρροή, αλλά δεν είναι όλες οι μορφές επιρροής χειραγώγηση.
Η επιρροή μπορεί να είναι καλοπροαίρετη, αλλά η χειραγώγηση δεν είναι ποτέ.
Οι δύο μορφές χειραγώγησης είναι η περιορισμένη και η καθολική.
Η καθολική χειραγώγηση στερεί από ένα άτομο αξιακά αγαθά όπως η αυτονομία, η αξιοπρέπεια, η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση.
Απόδοση CBT Institute